Συχνές Ερωτήσεις
Όλοι πιθανόν γνωρίζουμε κάποιον που έχει βιώσει μια ψυχική ασθένεια σε κάποιο σημείο της ζωής τους.
Παρόλ’ αυτά, υπάρχουν ακόμα πολλές αρνητικές νοοτροπίες γύρω από τις ψυχικές ασθένειες που τροφοδοτούν το στίγμα και τις διακρίσεις, και καθιστούν δυσκολότερη την εξεύρεση βοήθειας γι’ αυτούς που υποφέρουν.
Ας δούμε λοιπόν κάποια γεγονότα που θα βοηθήσουν στην πληρέστερη ενημέρωση για τις ψυχικές ασθένειες.
Μπορεί η ψυχική ασθένεια να συμβεί και σε μένα;
- Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η ψυχική ασθένεια είναι σπάνια, κάτι που συμβαίνει μόνο σε ανθρώπους με ζωές πολύ διαφορετικές από τις δικές τους, και ότι δεν θα τους επηρεάσει ποτέ. Η πεποίθηση αυτή απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
- Στην πραγματικότητα, οι ψυχικές ασθένειες είναι τόσο συνηθισμένες, ώστε λίγες οικογένειες μένουν ανέγγιχτες από αυτές. Μπορεί εσείς να μην αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, αλλά είναι πολύ πιθανό ότι ένα μέλος της οικογένειας, ένας φίλος ή ένας συνάδελφος αντιμετωπίζει/ θα αντιμετωπίσει δυσκολίες.
- Στην εποχή μας οι ψυχικές ασθένειες είναι πιο συχνές από τον Καρκίνο, το Σακχαρώδη Διαβήτη και το AIDS (αθροισμένα) μαζί.
- Ένας στους πέντε ενηλίκους θα αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας σε ένα δεδομένο έτος.
Είναι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας βίαια και απρόβλεπτα;
- Οι περισσότεροι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες δεν είναι βίαιοι και μόνο το 3% -5% των βίαιων πράξεων μπορεί να αποδοθεί σε άτομα με σοβαρή ψυχική νόσο.
- Στην πραγματικότητα, τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες έχουν πάνω από 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πέσουν οι ίδιοι θύματα βίαιων εγκλημάτων από ό, τι ο γενικός πληθυσμός.
- Πιθανότατα γνωρίζετε κάποιον με πρόβλημα ψυχικής υγείας και δεν το συνειδητοποιείτε, γιατί πολλοί άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας είναι ιδιαίτερα ενεργά και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.
Είναι τα προβλήματα ψυχικής υγείας δείγμα αδύναμου χαρακτήρα;
Αυτό δεν ισχύει. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν έχουν καμία σχέση με το να είναι κάποιος τεμπέλης ή αδύναμος.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως:
- Βιολογικοί παράγοντες: γονίδια, ασθένειες, τραυματισμοί ή διαταραχές στη χημεία του εγκεφάλου
- Τραυματικές εμπειρίες ή ιστορικό κακοποίησης
- Οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας
Οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας μπορούν να βελτιωθούν και πολλοί ανακάμπτουν πλήρως.
Θεραπεύεται η ψυχική ασθένεια;
Αυτό δεν ισχύει. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας βελτιώνονται και πολλά αναρρώνουν πλήρως. Η αποκατάσταση (recovery) αναφέρεται στη διαδικασία με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν, να εργαστούν, και να συμμετάσχουν πλήρως στις τοπικές κοινωνίες τους.
Πλέον, υπάρχουν περισσότερες θεραπείες, υπηρεσίες και δομές υποστήριξης στην κοινότητα από ποτέ, οι οποίες είναι αποτελεσματικές.
Τι είδους θεραπείες χρησιμοποιούν οι ψυχίατροι; Είναι για να χορηγούν φάρμακα μόνο;
- Οι ψυχίατροι χρησιμοποιούν ποικίλες θεραπείες -περιλαμβανομένων διαφόρων μορφών ψυχοθεραπείας, φαρμάκων, ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων και άλλων θεραπειών, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ασθενούς.
- Ο ψυχίατρος θα κάνει αξιολόγηση του προβλήματος για τον καθορισμό του καλύτερου θεραπευτικού σχεδίου.
- Τα ψυχοτρόπα φάρμακα είναι χρήσιμα και κατάλληλα για ορισμένες καταστάσεις, όπως σοβαρή κατάθλιψη, διπολική διαταραχή και ψύχωση. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητα σε κάθε περίπτωση.
- Οι ψυχίατροι, εκτός από τη συνταγογράφηση φαρμάκων εκπαιδεύονται για να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές, κοινωνικές και διαπροσωπικές πτυχές των ψυχολογικών δυσκολιών. Συχνά, η ψυχοθεραπεία, η υποστήριξη ή η βοήθεια για αλλαγή στον τρόπο ζωής είναι η κατάλληλη παρέμβαση, και μπορεί να είναι αρκετή.
Τι διαφορά έχει ο Ψυχίατρος από τον Ψυχολόγο και τον Ψυχοθεραπευτή;
Ο Ψυχίατρος είναι Ιατρός, έχει δηλαδή φοιτήσει για 6 χρόνια στην ιατρική σχολή, και κατόπιν έχει εκπαιδευθεί για άλλα 5 ή 6 χρόνια στην ειδικότητα της Ψυχιατρικής, δηλαδή στο να βοηθά ανθρώπους με ψυχολογικές δυσκολίες .
Πιο ειδικά, ο Ψυχίατρος έχει εκπαιδευτεί στα εξής:
- Να εκτιμά την ψυχική κατάσταση του ατόμου και να διαγνώσκει την ψυχική νόσο όταν υπάρχει.
- Να χρησιμοποιεί το Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό μοντέλο για την κατανόηση της ψυχικής νόσου, το οποίο δίνει έμφαση στο παρελθόν του ατόμου, στην οικογένεια, την κουλτούρα, τον περίγυρο, τη δουλειά του, καθώς και στα προβλήματα υγείας που πιθανόν αντιμετωπίζει.
- Να χρησιμοποιεί ένα ευρύ σύνολο ψυχολογικών θεραπειών.
- Να χρησιμοποιεί φαρμακευτική αγωγή όταν χρειάζεται.
- Να βοηθά το άτομο να αναρρώνει.
Ψυχολόγοι
Οι ψυχολόγοι είναι απόφοιτοι σχολής Ψυχολογίας. Δεν έχουν ιατρική εκπαίδευση, αλλά αρκετοί έχουν εμπειρία σε κλινικό περιβάλλον. Οι ψυχολόγοι εστιάζουν κυρίως στην μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι σκέπτονται, δρουν, αντιδρούν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Οι ψυχολόγοι προσφέρουν ομιλητικές θεραπείες (ψυχολογικές θεραπείες) αποκλειστικά. Δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν φαρμακευτική αγωγή.
Ψυχοθεραπευτές
Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να είναι ψυχίατρος, ψυχολόγος ή άλλος επαγγελματίας ψυχικής υγείας που είχε περαιτέρω εκπαίδευση και εξειδίκευση στην ψυχοθεραπεία. Ο ψυχοθεραπευτής ακούει και συζητάει σημαντικά θέματα που απασχολούν τον θεραπευόμενο, μπορεί να προτείνει στρατηγικές για επίλυση προβλημάτων, και βοηθά το άτομο , αν χρειάζεται, να επιφέρει αλλαγές στην στάση και τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του.
Μύθοι και Αλήθειες για τα Ψυχοτρόπα φάρμακα
Αυτοί οι μύθοι μπορούν να μεγεθύνουν τις αντι-θεραπευτικές συμπεριφορές και να οδηγήσουν τους ανθρώπους να μην επιζητούν θεραπεία, ή σταματήσουν τη φαρμακευτική αγωγή τους.
Τα ψυχότροπα φάρμακα λειτουργούν μέσω μεταβολής, παρεμπόδισης ή αύξησης των επιπέδων των φυσικών χημικών αγγελιοφόρων του εγκεφάλου, γνωστών ως νευροδιαβιβαστών.
Οι πιο συχνές κατηγορίες ψυχοτρόπων φαρμάκων είναι:
- Τα αντικαταθλιπτικά, που αντιπροσωπεύουν τη μεγάλη πλειοψηφία των συνταγογραφούμενων φαρμάκων που σχετίζονται με την ψυχική υγεία
- Τα αγχολυτικά, γνωστά και ως «ηρεμιστικά»
- Τα αντιψυχωσικά, που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της σχιζοφρένειας και της διπολικής διαταραχής
- Σταθεροποιητές διάθεσης, κυρίως λίθιο και αντιεπιληπτικά
- Καταπραϋντικά-υπνωτικά, επίσης γνωστά ως «υπνωτικά χάπια»
- Διεγερτικά, που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία διαταραχών όπως διαταραχή έλλειψης προσοχής
Μύθος: Τα ψυχοτρόπα φάρμακα είναι εθιστικά
Τα περισσότερα ψυχοτρόπα φάρμακα – με εξαίρεση τα αγχολυτικά και τα υπνωτικά – δεν είναι εθιστικά.
- Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να παρουσιάσουν προσωρινά συμπτώματα στέρησης (ή σύνδρομο απόσυρσης) όταν σταματήσουν να παίρνουν απότομα ορισμένα ψυχοτρόπα φάρμακα.
- Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ζάλη, πονοκέφαλο, λήθαργο, εφίδρωση, ναυτία, αϋπνία, ανησυχία και διαταραγμένη διάθεση. Τα συμπτώματα αυτά τείνουν να ξεκινούν μέσα στις πρώτες ημέρες μετά τη διακοπή και γενικά συνήθως περνούν μετά από μια εβδομάδα. Τα προσωρινά αυτά συμπτώματα δεν σημαίνει ότι έχει αναπτυχθεί εθισμός.
- Είναι καλό να μην σταματήσετε τα φάρμακα χωρίς την επίβλεψη ενός θεράποντος ψυχιάτρου. Μπορεί να εμφανίσετε ανεπιθύμητες ενέργειες εάν τα σταματήσετε ξαφνικά, ειδικά εάν λαμβάνετε υψηλότερες δόσεις.
Μύθος: Εάν ένα φάρμακο έχει δουλέψει για τον φίλο μου, θα λειτουργήσει και για μένα.
- Το σώμα και ο εγκέφαλος του καθενός είναι μοναδικά. Έτσι, η φαρμακευτική αγωγή θα λειτουργήσει διαφορετικά σε κάθε άτομο.
- Η δοκιμή σύμφωνα με τη συμβουλή του ψυχιάτρου σας (και η υπομονή) είναι ο καλύτερος τρόπος για να βρείτε το φάρμακο που θα λειτουργήσει για εσάς.
- Επομένως, μην δοκιμάστε τα φάρμακα άλλων ανθρώπων. Πολλές παθήσεις έχουν παρόμοια συμπτώματα, αλλά αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Ο φίλος σας μπορεί να έχει κάποια άλλα συμπτώματα, ή μπορεί να χρειάζεται διαφορετική δόση σε σχέση με εσάς.
Μύθος: Μόλις πάρω τα φάρμακα θα νιώθω αμέσως καλύτερα.
Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει.
Επειδή τα υπνωτικά βοηθήματα ή τα φάρμακα για τον πόνο προσφέρουν γρήγορη ανακούφιση, πολλοί πιστεύουν ότι η φαρμακευτική αγωγή με ψυχοτρόπα θα δράσει με τον ίδιο τρόπο. Αντ ‘αυτού, μπορεί να χρειαστεί τέσσερις έως έξι εβδομάδες ή περισσότερο (στη σωστή δοσολογία) για να διαπιστωθεί εάν ένα φάρμακο ανακουφίζει τα συμπτώματα.
Μύθος: Εάν το πρώτο φάρμακο που θα πάρω δεν λειτουργήσει, δεν θα δουλέψουν ούτε τα άλλα.
- Υπάρχουν πολλά ψυχοτρόπα φάρμακα διαθέσιμα και, ενώ όλα έχουν πολλά κοινά, δεν είναι πανομοιότυπα.
- Λάβετε υπόψη ότι υπάρχουν αμέτρητες παραλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές δόσεις και συνδυασμούς φαρμάκων.
- Πολλοί άνθρωποι δοκιμάζουν περισσότερες από μία επιλογές φαρμακευτικής αγωγής – αυτό είναι ένα φυσιολογικό μέρος της θεραπείας,
Μύθος: Μόλις αρχίσω να αισθάνομαι καλύτερα μπορώ να σταματήσω να παίρνω τα φάρμακά μου.
- Οι ψυχίατροι συστήνουν ότι οι άνθρωποι πρέπει παραμένουν στη φαρμακευτική αγωγή τους για το χρονικό διάστημα που έχει συνταγογραφηθεί, ακόμα και αν αισθάνονται ότι έχουν αναρρώσει.
- Αυτό γίνεται, γιατί η συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής βοηθά να αποτρέψει μια μελλοντική υποτροπή.
- Εάν θέλετε να σταματήσετε, συμβουλευτείτε τον ψυχίατρό σας σχετικά με τη σταδιακή μείωση του φαρμάκου σας.
Μύθος: Η φαρμακευτική αγωγή είναι για αδύναμους ανθρώπους.
- Τα ψυχοτρόπα βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων των ψυχιατρικών διαταραχών.
- Χρειάζεται θάρρος για κάποιον να παραδεχτεί ότι έχει μια ασθένεια που μπορεί να επωφεληθεί από τη φαρμακευτική αγωγή.
- Κάθε χρόνο περιγράφονται περισσότερα από 317 εκατομμύρια συνταγές για φαρμακευτική αγωγή. Από αυτά τα περισσότερα από 36 εκατομμύρια είναι για ψυχικές ασθένειες.
- Αυτό αποδεικνύει ότι η φαρμακευτική αγωγή όχι μόνο δεν είναι σημάδι αδυναμίας, αλλά αποτελεί φυσιολογικό μέρος της καλής υγειονομικής περίθαλψης.
- Ενώ τα φάρμακα δεν μπορούν να αλλάξουν τις περιβαλλοντικές συνθήκες και αιτίες που προκαλούν μερικές ψυχικές ασθένειες, μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα αρκετά, ώστε ένα άτομο να επωφεληθεί από τις αλλαγές του τρόπου ζωής, την υποστήριξη και την παροχή συμβουλών.
Μύθος: Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι χειρότερες από την ασθένεια.
- Όπως συμβαίνει με οποιοδήποτε φάρμακο, οι ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίζονται με τα ψυχοτρόπα φάρμακα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
- Δεν είναι ασυνήθιστο να παρατηρήσετε παρενέργειες βραχυπρόθεσμα, όπως όταν ξεκινάτε ή όταν αυξάνετε τη δόση ενός φαρμάκου.Οι παρενέργειες εμφανίζονται επειδή το σώμα σας εγκλιματίζεται σε αυτή τη νέα, βιολογικά ενεργή ουσία. Μόλις το σώμα συνηθίσει το φάρμακο, οι ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως υποχωρούν.
- Για όσους παρουσιάζουν παρενέργειες, συνήθως αυτές παρατηρούνται τις πρώτες δύο ημέρες, αλλά μειώνονται μετά από δύο εβδομάδες.
- Ορισμένα φάρμακα μπορεί να έχουν λίγο πιο μακροπρόθεσμες παρενέργειες, όπως αύξηση του σωματικού βάρους, κόπωση και ξηροστομία. Ο ψυχίατρος σας θα σας ενημερώσει για τις παρενέργειές αυτές και για το αν αυτές μπορούν να εξισορροπηθούν με οφέλη που θα έχετε από την αγωγή.
Μύθος: Δεν χρειάζεται να παίρνω τα φάρμακα μου κάθε μέρα, θα τα παίρνω μόνο όταν τα χρειάζομαι.
- Η μη σωστή συμμόρφωση είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο τα φάρμακα δεν λειτουργούν όπως πρέπει.
- Όταν τα φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται όπως έχουν συνταγογραφηθεί, δεν επιτυγχάνονται επαρκή επίπεδα φαρμάκου στο αίμα, και έτσι μειώνεται η αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής.
- Τα φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά όταν λαμβάνονται σύμφωνα με τις κλινικές οδηγίες και την καθοδήγηση του ψυχιάτρου σας .
Πως μπορώ να βοηθήσω κάποιον με πρόβλημα ψυχικής υγείας;
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μόνο το 44% των ενηλίκων με διαγνωσμένα προβλήματα ψυχικής υγείας και λιγότερο από το 20% των παιδιών και των εφήβων λαμβάνουν την απαραίτητη θεραπεία.
Οι φίλοι και η οικογένεια μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά κάποιον να πάρει τη θεραπεία που χρειάζονται με το:
- Να είστε στο πλάι τους και υπενθυμίζοντας τους ότι είστε διαθέσιμοι για βοήθεια
- Βοηθώντας τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, π.χ συνοδεύοντας τους στο ραντεβού με τον ψυχίατρο ή βοηθώντας τους να κλείσουν ραντεβού
- Αντιμετωπίζοντάς τους με σεβασμό, όπως θα κάνατε με τον οποιονδήποτε
- Aρνούμενοι να χρησιμοποιείτε λέξεις και ταμπέλες όπως “τρελός”